Kleding associëren we meestal met mode, shoppen, opkleden, …

De Finse kunstenares Kaarina Kaikkonen is vooral geïnteresseerd in oude, afgedragen en afgedankte kleding die ze een tweede leven geeft. Die oude kledingstukken laat ze overal opzoeken en daarmee maakt ze ruimtelijke installaties die het gesprek aangaan met de omgeving.

Oude hemden zijn haar lievelingsmateriaal. Het zijn voor haar fysieke emoties voor herinneringen. In die hemden voelt ze nog het warme hart van de man of vrouw die het vroeger heeft gedragen.

Kaarina Kaikkonen maakte in de moderne Sint-Anna-ten-Drieënkerk op de Antwerpse Linkeroever een gigantische installatie met meer dan 1.500 hemden.

De wapperende hemden in de 28 meter hoge installatie in de klokkentoren wenken je om dichterbij te komen als je de kerk nadert. De andere installatie die het volledige interieur van de de kerk inneemt bestaat uit 1.000 hemden die zo werden aangebracht dat ze elkaar de hand reiken.

Je kan er als bezoeker onder, tussen en rond lopen.

Het is voor Kaarina niet van belang of een hemd amper gedragen is of tot op de draad versleten is. Het is niet van belang of het hemd uit de goedkoopste supermarkt komt of uit de sjiekste boetiek. Kleur, samenstelling of etiket tellen ook al niet. Het belangrijkste is dat ze samen zijn. Het is een bont gezelschap aan hemden en dat maakt er net de kracht van uit. Op die manier is het ook een weerspiegeling van onze samenleving.

De hemden werden ingezameld door tientallen vrijwilligers die soms ook bijzondere verhalen meebrachten over de ingezamelde hemden. Kaarina maakte de installatie ter plekke met de hulp van vele vrijwilligers. Na de tentoonstelling worden de hemden gerecycled door De Collectie.

Op de tentoonstelling zijn er ook documentaires te bekijken: een interview met de kunstenares en beelden van vroegere realisaties, de verhalen van de hemden en een stopmotion film over de opbouw van de installatie.

Ze hangen er. Duizend in de kerk, vijfhonderd aan onze toren. De hemden die we maanden gespaard en ingezameld hebben. En het is een andere kerk geworden. De ruimte is anders, er is meer kleur, de klank is anders, warmer, en de mysterieuze schaduw op de muur van het hoogkoor lijkt... een engel die terug naar de hemel zweeft?

Een dwarrelende vleermuis die zijn nest zoekt bij het vallen van de avond? Een icoon van de lijfrok van Jezus, “aan één stuk geweven van bovenaf”, waar de soldaten onder het kruis om dobbelden?

Kostbare relikwie

Kaarina Kaikkonen is uit Finland naar Linkeroever gekomen om samen met tientallen vrijwilligers haar tentoonstelling “In het hart”, “Close to the heart” te bouwen. En zij raakt het hart. Dat hebben de talrijke belangstellenden die opgedaagd waren bij de vernissage op 17 juni kunnen ervaren. De vernissage was meer dan een feestelijk nummertje, een excuus om zo vlug mogelijk een cavaatje naar binnen te slaan.

De bescheiden, vriendelijke aanwezigheid van Kaarina Kaikkonen droeg ertoe bij dat we haar werk – en dat van die vele helpende handen, waar ze zo dankbaar voor is – dieper konden beleven. Met enkele korte, oprechte woorden legde zij uit wat haar dreef bij haar werk: het verlangen om mensen samen te brengen, de aandacht voor de herinneringen, voor het warme kloppende hart dat ooit achter dat hemd geborgen was en dat van die kleding een kostbare relikwie maakt.

Mensen van vlees en bloed

Het gaat er haar niet om met wat kleurige lappen textiel een abstract ornament samen te stellen. Zij wil de bezoekers van haar tentoonstellingen het levensverhaal van mensen zichtbaar en tastbaar voor ogen stellen. De hemden zijn gedragen, hebben het leven van de drager meegemaakt. Het zijn voor haar geen wegwerpproducten, inwisselbaar met een der welk ander consumptieproduct.

De duizend hemden in de kerk, de vijfhonderd die langs de toren ten hemel stijgen, zij brengen in al hun wapperende vluchtigheid ons in contact met mensen van vlees en bloed die ooit in die hemden geleefd hebben, bemind, geleden. Haar eigen leven verbindt zij met haar werk: als kind heeft zij haar vader vroeg verloren, en na zijn dood wilde zij zijn hemden blijven dragen om dicht bij hem te zijn.

Openheid veraf en dichtbij

Op de vernissage kwamen ook de ambassadeur van Finland, Timo Ranta, en onze schepenen Marc Van Peel en Caroline Bastiaens aan het woord. Wat zij ons vertelden sloot naadloos aan bij het opzet van de tentoonstelling: het belang van een gemeenschap om zulke onderneming tot een goed einde te brengen, de openheid naar mensen veraf – tot in Finland – en dichtbij die dit alles mogelijk maakt, de onverdroten inzet van de vele vrijwilligers die de voorbije tien jaar, en ook weer de voorbije weken, hun schouders zetten onder de projecten van ANNA3, zodat onze kerk een open kerk kan zijn en blijven, waar ieder welkom is.

Zo kan een parochie ook betekenis hebben voor de bredere gemeenschap waarin zij wortel geschoten heeft.

Finse ritmes

Er was ook muziek, goede muziek, gepaste muziek die soepel tussen al die kleuren en hemden zweefde. Het Finse ensemble Melancolia, de naam is een programma, liet ons melodieën horen waarin Finse weemoed afwisselde met levenskrachtige ritmes. De weemoed wekte herinneringen tot leven, de levenskracht bracht troost en opende de weg naar een nieuwe toekomst.

De hemden, de herinneringen van ons allen worden niet opgeborgen, niet weggegooid, maar reiken ons de hand, om te blijven bouwen aan een gemeenschap met een warm kloppend hart.

Marc